Паркинсон өвчний талаар Английн эмч Джеймс Паркинсон анх 1817 онд тэмдэглэн бичсэн тул ийнхүү өөрийнх нь нэрээр нэрлэжээ. Тэрээр энэ өвчнийг салгалуулдаг саа гэж нэрлэн хуруунууд мөнгө тоолж байгаа мэт хөдлөх, юм гуйж байгаа мэт бөгтийх зэрэг үндсэн шинжүүдийг онцолсон байдаг. Паркинсоны өвчин буюу эрчүүдэд түлхүү тохиолддог 100 хүн тутмын нэг нь өвчилдөг, Монголоор “салга саа” өвчин гэж ч нэрлэгддэг. 60 -аас дээш настай 100 хүн тутмын нэг нь Паркинсоны өвчнөөр өвчилж байна. Гарыг салга болгож, алхах гишгэхийг бэрхшээлтэй болгодог энэ өвчин нь хүнд тохиолдолд үхэлд хүргэх аюултай.
Шалтгаан
-
Тархин дахь импульс дамжуулах үүрэгтэй дофамин нэртэй бодисын ялгаралт алдагдах
-
Удамшил
-
Тархины үрэвсэл
-
Эмийн бэлдмэлийн тунг хэтрүүлэн хэрэглэх
-
Тархины судасны хатуурал
-
Хөгшрөлт
Паркинсоны өвчний үе шатууд
Паркинсоны өвчин таван үе шаттай байдаг бөгөөд өвчтөнүүд үе шатыг алгасах нь элбэг тохиолддог тул шинж тэмдгүүд улам хурдан даамжирч болзошгүй юм.
1-р үе шат: Шинж тэмдэг нь хөнгөн бөгөөд өвчтөн нэг талдаа гар, гартаа бага зэрэг чичирхийлж болно. Биеийн байдал, тэнцвэр, нүүрний хувиралд нөлөөлж, анзаарагддаг.
2-р үе шат: Шинж тэмдгүүд одоо биеийн хоёр талыг хамарч эхэлсэн. Алхалт, тэнцвэрт байдал алдагдаж, даалгавар гүйцэтгэхэд бэрхшээл гардаг.
3-р үе шат: Шинж тэмдэг нь нэлээд хүчтэй бөгөөд хүн шулуун шугамаар алхаж чадахгүй эсвэл тэнцвэрээ хадгалах чадваргүй болно. Биеийн хөдөлгөөн ч хамаагүй удаан болдог.
4-р үе шат: Явган явах нь хязгаарлагдмал болж, хөдөлгөөн нь маш удаан болж, өдөр тутмын даалгавраа биелүүлэхэд хэцүү байдаг тул өвчтөнд туслах, эсвэл асран хамгаалагч шаардагдана.
5-р үе шат: Тухайн хүн даалгавар гүйцэтгэх, алхах эсвэл өөрийгөө арчлах бүхий л чадвараа алдсан тул сувилахуйн тусламж үйлчилгээ шаардагдана.
Эмчилгээ
Энэ өвчний явцыг удаашруулах нөлөө үзүүлдэг үндсэн бэлдмэл нь одоогоор леводопа (леводофа) байна. Гэвч энэ эм нь олон тооны дагалдах нөлөө үзүүлдэг сөрөг талтай. Гэхдээ сүүлийн жилүүдэд дофамин ялгаруулах чадвартай эсийг шилжүүлэн суулган эмчлэх талаар эрчимтэй судалгаа явагдаж байна.
Мөн тархинд тэжээл өгөх, тархины цусан хангамж сайжруулах, тархины эсийг хамгаалах эм бэлдмэлийг хэрэглэх нь өвчний явцыг даамжруулахгүйгээр барих болон өвчлөөгүй тохиолдолд урьдчилан сэргийлэх ач холбогдолтой.
Ментат бэлдмэлд агуулагдаж байгаа Mucuna pruriens нь L-dopa-ийн байгалийн гаралтай эх үүсвэр бөгөөд уламжлалт L-dopa бэлдмэлийг Паркинсоны өвчний эмчилгээнд удаан хугацаагаар хэрэглэснээс илүү үйлдэл үзүүлдэг нь судалгаагаар нотлогдсон ургамал юм.
